آنچه که در مورد کیسه هوا خودرو نمی دانیم!
افزایش تلفات رانندگی در سایه بی اطلاعی از ضوابط بکارگیری کیسه های هوا
رشد قابل ملاحظه تکنولوژی در حوزه ایمنی خودروها منجر به کاهش قابل ملاحظه مرگ و میرهای ناشی از تصادفات شده است. براساس یک تحقیق صورت گرفته در آمریکای مرکزی و لاتین (کشورهای برزیل، آرژانتین، شیلی و مکزیک، که همواره در صدر جدول آمار تلفات جاده ای در جهان قرار دارند)، پیشرفتهای صورت گرفته در ایمنی خودروها در بازه 40 ساله 2015-1975 به کاهش قابل توجه مرگ و میر به میزان 30 هزار نفر منتهی شده است که چنین کاهشی صرفا در سایه رشد تکنولوژی های ایمنی خودرو و بکارگیری تجهیزات نوین ایمنی فعال و غیرفعال حاصل شده است.
کشور ایران با بیش از ۵۰ نفر تلفات سالانه به ازای هر ۱۰۰ هزار خودرو یکی از بالاترین نرخ‌های مرگ‌ومیر جاده‌ای در سطح جهان را به خود اختصاص داده است. با وجود اینکه همواره از ترکیب “راننده”، “جاده” و “خودرو” به‌عنوان عوامل اصلی منجر به تصادف یاد می‌گردد، اما مسلما نقش محوری “ایمنی خودرو” در جلوگیری از تصادفات رانندگی انکار ناپذیر بوده چرا که در صورتی که خودرو از سازه ای ایمن و مجهز بهره مند باشد، عملا حتی در صورت وقوع تصادف ناشی از نقص راه یا خطای انسانی، تلفات بطور قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت. در تایید نقش محوری ایمنی خودرو در کاهش تصادفات همین بس که شرکت خودروسازی ولوو، بعنوان یکی از پیشتازان فناوری های ایمنی، خط مشی تولیدات خود را “رانندگی بدون تلفات” را در محصولات خود (فارغ از شرایط جاده و خطای انسانی) اعلام نموده است.
نقش “حقیقی“ کیسه هوا در تصادفات
براساس استانداردهای 85 گانه تمامی خودروها (اعم از تولیدی، مونتاژی یا وارداتی) ملزم به داشتن دو کیسه هوا هستند. البته که بیشتر خودروهای روز دنیا به بیش از شش کیسه هوا مجهز می باشند. در این خصوص بنظر می رسد که در خصوص نقش واقعی کیسه هوا در افزایش ایمنی خودرو مواردی نیاز به شفاف سازی بیشتر داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که صرف وجود کیسه هوا به معنی ایمنی خودرو نیست، هر چند که متولیان خودروسازی و استاندارد تلاش زیادی در القای این تفکر اشتباه دارند! اساسا مرگ و میر در تصادفات رانندگی ناشی از دو عامل است: اول لهیدگی سازه خودرو و جراحت ناشی از برخورد اجزا خودرو به بدن سرنشینان و دوم شوک و ضربه ناشی از توقف ناگهانی خودرو. نقش کیسه های هوا در تصادفات صرفا کنترل شوک و ضربه تصادف بوده و در صورت عدم مقاومت سازه خودرو و لهیدگی آن در تصادف، بود یا نبود کیسه هوا عملا هیچ نقشی در بهبود ایمنی نخواهد داشت.
خطرات “مغفول” کیسه هوا در تصادف
نقش کیسه هوا در تصادفات یک نقش دوگانه است. بدین معنی که در کنار نقش مثبتی که باز شدن آند در تصادفات دارد، می تواند صدمات جبران ناپذیری را به سرنشینان وارد نماید. بطور خاص در صورت نبستن کمربند ایمنی، باز شدن کیسه هوا آسیب های بسیار شدیدی را به سرنشین خودرو وارد می نماید که کمترین آن شکستگی بینی بوده و حتی ممکن است به شکستگی کامل جمجمه و مرگ نیز منتهی گردد. علاوه بر این سرنشینان خردسال و نوجوان (که کمربند ایمنی به خوبی بدن آنها را در تصادف مهار نمی کند) در مواجهه با باز شدن کیسه هوا بسیار آسیب پذیر هستند (ریشه ممنوعیت سوار نمودن کودکان در صندلی جلو خطر آسیبهای ناشی از بازشدن کیسه هواست). صندلی ایمنی کودک نیز فقط به صورت روبه پشت مجاز به نصب بوده درخصوص خانمهای باردار هم در صورت سوار شدن در صندلی جلو بدون بستن کمربندی ایمنی، سقط جنین در اثر باز شدن کیسه هوا تقریبا قطعی است! هیچ شیئی (ولو اینکه بسیار کوچک باشد) مجاز به قرار گیری در حدفاصل میان سرنشین و کیسه هوا نیست چرا که در صورت باز شدن کیسه هوا مشابه ترکش ناشی از انفجار بسیار خطرناک و حادثه ساز خواهد بود. بنظر می‌رسد که همگی این موارد همگی در فرهنگ ترافیک و قوانین کشور مغفول مانده و بحث اصلی صرفا به بود یا نبود آن یا نهایتا بازشدن یا نشدن کیسه هوا در تصادف متمرکز است که جای تاسف و نگرانی دارد.
سخن پایانی
اولین کیسه های هوا خودرو پنج دهه پیش در ایالات برروی خودروها نصب گردیدند و امروزه تقریبا همه خودروها به کیسه هوا مجهز می باشند. با این وجود بعلت تاخیر در اجرای استانداردهای حداقلی 85 گانه، در حال حاضر سهم ناچیزی از خودروهای داخلی مجهز به اربگ هستند. آنچه که در این نوشته مورد تاکید قرار گرفت نخست این است که صرفا تجیهز خودرو به دو کیسه هوا به معنی افزایش ایمنی خودرو نبوده و در صورت عدم استحکام سازه‌ای، وجود کیسه هوا هیچ نقش مثبتی نخواهد داشت. علاوه بر این، فقدان سیاستگذاری صحیح آموزشی و خلا قانونی در رابطه با مخاطرات کیسه های هوا در کشور کاملا مشهود است و انتظار می‌رود که موضوعاتی چون ممنوعیت سوار شدن سرنشینان کودک و نوجوان و نیز ضرورت خاموش نمودن کیسه هوا صندلی سرنشین در صورت استقرار صندلی ایمنی کودک (در جانمایی رو به پشت) در اسرع زمان ممکن در قوانین کشور گنجانده شده و علاوه بر آن آموزش و فرهنگ‌سازی لازم در خصوص مخاطرات عملکرد کیسه های هوا صورت گیرد.
